Đằng sau "Bí ẩn Đặng"

Thứ Ba, 23/07/2013

Chỉ khi cuốn sách “Bí ẩn Đặng” của hai nhà báo Pháp được giới thiệu tại Việt Nam, nhiều người mới biết đến André Đặng – dù ba thập kỷ nay ông là đại gia niken ở châu Âu và góp phần quan trọng trong việc tạo lập hòa bình giữa người dân bản xứ da màu (Kanak) với người da trắng tại Nouvelle Calédonia (Tân Đảo).

 Cậu bé bán rau thành tỷ phú niken

André Đặng (Đặng Văn Nha) được mệnh danh “trời ban xuống cho người Kanak” – cư dân Tân Đảo để chống lại sự phân biệt chủng tộc và thống trị của người da trắng. Người đàn ông nhỏ bé này từ hai bàn tay trắng đã xây dựng được một sản nghiệp trị giá gần 6 tỉ USD với hai nhà máy luyện niken tầm cỡ thế giới, một ở phía bắc lãnh thổ Pháp (Tân Đảo) và một ở Hàn Quốc.

Sinh năm 1936 tại Tân Đảo, André Đặng đã làm thay đổi những tập quán thuộc địa của nền kinh tế tại đây. Bố mẹ ông thuộc thế hệ người Việt di cư làm phu mỏ từ thập niên 1930. Họ phải trải qua những năm tháng rất cực khổ, lao động nguy hiểm và bị phân biệt đối xử nặng nề. Bố ông đã mất vì tai nạn lao động khi cậu con trai mới 17 tháng tuổi. Từ chỗ giúp mẹ bán lạc trước cổng rạp chiếu phim, bán rau muống, gà tươi tại các chợ của người Việt, ông nhận ra phải quyết tâm học tập để thoát khỏi nghèo khổ. André tìm cách sang Pháp học ngành cơ khí và khi trở về Tân Đảo, ông bắt đầu xây dựng sự nghiệp từ ngành kinh doanh ôtô.

Ông Đặng Văn Nha

Ở Tân Đảo vào đầu thập niên 1980, quyền lực kinh tế chủ yếu nằm trong tay người da trắng. Người Kanak phải sống nghèo khổ trong khi thực chất nơi này sở hữu ¼ trữ lượng niken của thế giới. Từ khi ký hiệp định Nouméa năm 1988, André Đặng sớm hiểu ra rằng người bản xứ phải nắm được kinh tế thì mới có quyền lực chính trị. Như một người dẫn đường, André Đặng mong muốn đưa người Kanak trở thành đại gia về niken trên thế giới.

Thế rồi, những biến động chính trị chống lại chủ nghĩa thực dân đã khiến ông bị vu cáo là “cộng sản Bắc Việt”. Ông và vợ phải lưu vong sang Australia 6 năm, sinh sống bằng nghề trồng dâu tây. Khi tình hình lắng xuống, ông trở lại Tân Đảo và bắt tay hợp tác với những tập đoàn khai khoáng của Nhật Bản như Nippon Steel, phát hiện được mỏ quặng và gây dựng Nhà máy sản xuất niken lớn nhất miền Bắc Tân Đảo. Thành công đó đã giúp những người da màu khẳng định vai trò của họ, chống lại sự phân biệt chủng tộc của người da trắng bằng con đường hòa bình.

Cuộc phiêu lưu tìm “bí ẩn”

Hai nhà báo là Anne Pitoiset và Claudine Wéry cho biết, hành trình viết cuốn sách Bí ẩn Đặng giống như một cuộc phiêu lưu. Trong suốt một năm, họ đã đi khắp Canada, Australia, Pháp, Nhật, Hàn Quốc, tiếp xúc với khoảng 120 người là bạn bè thơ ấu của André Đặng, gia đình ông, những nhà hoạt động chính trị, những đối tác kinh doanh, các viên chức cao cấp và cả những người gièm pha thù địch với ông. Calaudine Wéry tâm sự rằng, chính tên tuổi của ông Đặng, sự bí ẩn về một người có rất nhiều ảnh hưởng ở Tân Đảo và được dư luận đồn đại đã khiến họ có sự tò mò và hiếu kỳ về nhân vật này. Hai đồng tác giả cuốn sách còn có kế hoạch chuyển thể Bí ẩn Đặng thành phim và bộ phim này sẽ được trình chiếu ở Pháp, sau đó có thể là Việt Nam.

Bìa cuốn sách “Bí ẩn Đặng”

Mới đây, tại Ủy ban Nhà nước về người VN ở nước ngoài, ông Đặng Thế Hùng - Vụ trưởng Vụ Văn hóa Thông tin đã có buổi tiếp thân mật vợ chồng ông bà André Đặng. Ông Hùng nhấn mạnh, cuộc đời của ông bà Đặng là tấm gương về sự phấn đấu không ngừng và có thể coi là bài học kinh nghiệm quý báu về những thành công cho thế hệ trẻ kiều bào và trong nước học tập.

Hiện nay, cộng đồng người Việt tại Tân Đảo hiện có khoảng 3.000 người - là một trong những cộng đồng người Việt tồn tại sớm nhất. Dù sinh ra và sống xa quê hương nhưng ông bà Đặng nói tiếng Việt rất tốt bởi đây chính là điều bố mẹ ông bà đã dạy để không bao giờ quên đi nguồn gốc của mình. Tuy nhiên, vì một số lý do mà đến nay André Đặng vẫn chưa thực hiện được dự định đầu tư của mình ở Việt Nam.  “Tôi chưa thể chia sẻ về kế hoạch đầu tư ở Việt Nam, nhưng chắc chắn, các bạn sẽ được thấy trong tương lai”, ông nói.

 (Nguồn http://vef.vn)